Back فقدان التنوع البيولوجي Arabic Biomüxtəlifliyin azalması Azerbaijani Pagkapara kan byodibersidad BCL Pèrdua de biodiversitat Catalan Ztráta biodiverzity Czech Biodiversity loss DAG Biodiversitätskrise German Απώλεια της βιοποικιλότητας Greek Biodiversity loss English Pérdida de biodiversidad Spanish

Colli bioamrywiaeth

Colli bioamrywiaeth
blodau gwyllt Califfornia
Enghraifft o'r canlynolcysyniad, materion amgylcheddol, lleihad Edit this on Wikidata
Mathnewid, risg allanol, Difodiant, risg biolegol Edit this on Wikidata
AchosNewid hinsawdd, habitat destruction, llygredd aer, llygredd dŵr, gor-ecsploetio, invasive species edit this on wikidata
Yn cynnwysNiferoedd pryfed yn lleihau, decline in amphibian populations, Decline in wild mammal populations Edit this on Wikidata

Mae colli bioamrywiaeth yn cynnwys difodiant byd-eang gwahanol rywogaethau, yn ogystal â lleihau neu golli rhywogaethau mewn cynefinoedd lleol, gan arwain at golli amrywiaeth fiolegol. Gall y ffenomen olaf fod dros dro neu'n barhaol, yn dibynnu a yw'r diraddiad amgylcheddol sy'n arwain at y golled yn gildroadwy trwy adferiad ecolegol neu drwy wytnwch ecolegol neu'n barhaol (ee trwy golli tir). Mae'r difodiant byd-eang presennol (a elwir yn chweched difodiant torfol neu'n ddifodiant Anthroposen yn aml), wedi arwain at argyfwng bioamrywiaeth sy'n cael ei yrru gan weithgareddau dynol sy'n gwthio y tu hwnt i ffiniau planedol ac sydd hyd yn anghildroadwy.[1][2][3]

Er bod colli rhywogaethau byd-eang parhaol yn ffenomen fwy dramatig a thrasig na newidiadau rhanbarthol yng nghyfansoddiad rhywogaethau, gall hyd yn oed mân newidiadau o gyflwr sefydlog iach gael dylanwad dramatig ar y we fwyd a’r gadwyn fwyd i’r graddau y gall gostyngiadau mewn un rhywogaeth yn unig effeithio’n andwyol ar y gadwyn gyfan (cyd- ddifodiant), gan arwain at leihad cyffredinol mewn bioamrywiaeth. Mae effeithiau ecolegol bioamrywiaeth fel arfer yn cael eu gwrthweithio drwy golli'r bioamrywiaeth. Mae llai o fioamrywiaeth yn arbennig yn arwain at lai o wasanaethau ecosystem ac yn y pen draw yn achosi perygl uniongyrchol i ddiogelwch bwyd, ond gall hefyd gael canlyniadau iechyd cyhoeddus mwy parhaol i bobl.[4]

Mae sefydliadau amgylcheddol rhyngwladol wedi bod yn ymgyrchu i atal colli bioamrywiaeth ers degawdau, gyda swyddogion iechyd y cyhoedd wedi integreiddio'r golled hon i ddull Un Iechyd o ymarfer iechyd cyhoeddus, ac yn gynyddol mae cadw bioamrywiaeth yn rhan o bolisïau rhyngwladol. Er enghraifft, mae Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Amrywiaeth Fiolegol yn canolbwyntio ar atal colli bioamrywiaeth a chadwraeth ragweithiol (proactive) o ardaloedd gwyllt. Mae'r ymrwymiad rhyngwladol a'r nodau ar gyfer y gwaith hwn wedi'u hymgorffori ar hyn o bryd gan Nod Datblygu Cynaliadwy 15 "Bywyd ar Dir" a Nod Datblygu Cynaliadwy 14 "Bywyd o Dan y Dŵr" a gyhoeddwyd gan y Cenhedloedd Unedig yn 2015. Fodd bynnag, canfu adroddiad Rhaglen Amgylchedd y Cenhedloedd Unedig ar "Gwneud Heddwch â Natur" a ryddhawyd yn 2020 fod y rhan fwyaf o'r ymdrechion hyn wedi methu â chyrraedd eu nodau rhyngwladol.[5]

  1. ↑ "Underestimating the Challenges of Avoiding a Ghastly Future". Frontiers in Conservation Science 1. 2021. arXiv:6. doi:10.3389/fcosc.2020.615419.
  2. ↑ "World Scientists' Warning to Humanity: A Second Notice". BioScience 67 (12): 1026–1028. 13 November 2017. doi:10.1093/biosci/bix125. "Moreover, we have unleashed a mass extinction event, the sixth in roughly 540 million years, wherein many current life forms could be annihilated or at least committed to extinction by the end of this century."
  3. ↑ "The Sixth Mass Extinction: fact, fiction or speculation?". Biological Reviews of the Cambridge Philosophical Society 97 (2): 640–663. April 2022. doi:10.1111/brv.12816. PMID 35014169.
  4. ↑ "Biodiversity loss and its impact on humanity". Nature 486 (7401): 59–67. June 2012. arXiv:6. Bibcode 2012Natur.486...59C. doi:10.1038/nature11148. PMID 22678280. https://pub.epsilon.slu.se/10240/7/wardle_d_etal_130415.pdf. "...at the first Earth Summit, the vast majority of the world's nations declared that human actions were dismantling the Earth's ecosystems, eliminating genes, species and biological traits at an alarming rate. This observation led to the question of how such loss of biological diversity will alter the functioning of ecosystems and their ability to provide society with the goods and services needed to prosper."
  5. ↑ United Nations Environment Programme (2021). Making Peace with Nature: A scientific blueprint to tackle the climate, biodiversity and pollution emergencies. Nairobi: United Nations.

Developed by StudentB